Hoe koloniaal onrecht te erkennen? De Rawagede-zaak laat kansen en grenzen van rechtsherstel zien

Abstract

In 2011 werd het Nederlandse koloniale verleden een rechtszaak. In een historische uitspraak verklaarde de rechtbank in Den Haag de Nederlandse staat aansprakelijk voor de massa-executie in Rawagede op West-Java in 1947, uitgevoerd door Nederlandse militairen tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Historisch onrecht voor de rechter brengen is een trend. Tegelijkertijd wordt in toenemende mate duidelijk wat de tekortkomingen en bijwerkingen van dit type juridische zaken zijn. Terwijl het debat tussen historici zich vooral op Nederland richt, tonen interviews met betrokkenen in Indonesië wat de effecten van de rechtszaken ter plekke zijn en daarmee ook wat de kansen en de grenzen zijn van officiële excuses en financiële compensatie als instrumenten voor erkenning. De confrontatie van het Nederlandse en het Indonesische perspectief, zo wordt in dit artikel beargumenteerd, maakt zichtbaar hoe verstrengeld kwesties betreffende geschiedschrijving en rechtvaardigheid zijn.

In 2011, the Dutch colonial past entered the courtroom. In a historical judgment the Civil Court in The Hague declared the Dutch state liable for the mass execution in Rawagede on West Java in 1947, carried out by Dutch soldiers during the Indonesian War of Independence (1945-1949). Bringing historical injustice to court is a trend. At the same time, the shortcomings and unintended effects of such legal arrangements have become visible. While the debate among historians mainly focuses on the Netherlands, interviews with persons involved in Indonesia show the effects of the lawsuits, and therewith the opportunities and limits of apology and financial compensation as instruments of recognition. Only the confrontation of the Dutch and the Indonesian perspective, as this article argues, will show how closely intertwined questions of historiography and justice are.

This article won the Low Countries History Award in 2019 (for the best article in BMGN - Low Countries Historical Review over the years 2016-2017-2018).